Αναρτήσεις

ΑΝΤΕΣΤΕ ΝΑ ΔΙΑΣΤΟΥΜΕΝΕ

Εικόνα
  Αντέστε να διαστούμενε Όποιος ανεγογυρεύγεται βρίχνει. Έτσα κι εμένα με ‘χε φαωμένο η περιέργεια να δω πως εγίνουνταν στα παλαιινά χρόνια το «διάσιμο» (μια από της αρχικές διαδικασίες της ύφανσης όπου γίνεται τακτοποίηση του νήματος που θα περαστεί στον αργαλειό). Τυχερός βέβαια γιατί έχω για πεθερά τον ζωντανό θρύλο των Αστερουσίων, τη Μαρία Καλεντάκη, που μέσα σ’ όλα τ’ άλλα (συγγραφέας, μαντιναδολόγος, χειροτέχνης και πολλά άλλα) είναι και άριστη υφάντρα. Πολύ καιρό το ‘χαμε ειπωμένο να το κάμομε, μα σαν επάτησε οφέτος ο Αύγουστος, λέει η κερά-Μαρία: «αύριο το πρωί θα διαστούμενε, μόνο αντέστε στην Εθιά». Επήρα λοιπόν την κάμερα και τη κερά μου (μάλλον αυτή με πήρε, να μην λέω ψόματα) κι εβγήκαμε στην Εθιά, στον χρυσό μαμουντιέ που κρέμεται στο λαιμό των Αστερουσίων (αν δεν είστε παωμένοι αμέτε και θα μου θυμηθείτε). «Μόνο έκεια μπορούμε να διαστούμε», ήλεγε και ξανάλεγε η κερά-Μαρία, «στου συγχωρεμένου του Χαραλάμπη το βορνό τοίχο. Απ’ όσταν εγεννήθηκα, έκεια διάζουνταν ...
Δημοσίευση σχολίου
Περισσότερα»

Ο ΛΕΚΤΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΣΤΑ ΔΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ

Εικόνα
  ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ Ο λεκτικός θησαυρός στα «Δίφορα» του Κωστή Φραγκούλη Ο Κωστής Φραγκούλης, ο Ανταίος, ο άνθρωπος που πρώτος άνοιξε την φιλοκρητική θύρα της ψυχής μου, με τα χρονογραφήματά του στην εφημερίδα Πατρίς «Λόγοι και Αντίλογοι», μα κυρίως με τη φωνή του στις εκπομπές του «Κρητικοί Αντίλαλοι» στην ΕΡΤ και στο Ράδιο Κρήτη. Ο πνευματικός μας παππούς με το ακούραστο ποιητικό φαρί στα βιβλία του να καλπάζει αιώνια και να κλουθά στον πόδα τον πατριάρχη της κρητικής ποίησης, τον Κορνάρο. Το έργο του σπουδαίο μα στην κορφή στέκουν τα δυο του βιβλία «Τα Δίφορα» (πρώτο και δεύτερο βιβλίο), τα οποία θεωρούνται από τα σημαντικότερα ποιητικά δημιουργήματα της κρητικής λογοτεχνίας. Η αξία του έργου αυτού όμως δεν είναι μόνο ποιητική, περιέχει λαογραφικούς, ιστορικούς και βέβαια λεκτικούς θησαυρούς τους οποίους, λίγους απ’ αυτούς θα προσπαθήσω να αγγίξω, μέχρι έκεια που φτάνει η χέρα μου. Τ’ αθάνατο νερό (Β’ βιβλίο σελ. 18) Ένα βοσκάκι πρόσπεσε...
Δημοσίευση σχολίου
Περισσότερα»

ΔΑΦΝΕΣ, Ο ΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ

Εικόνα
  Δαφνές, ο τόπος της ψυχής μου Δαφνές, το χωριό μου. Σκαλωμένο σε λόφο πολύγεννο, σκαλωμένο και στον ανεμόδαρτο λόφο των αναμνήσεών μου. Με τη χρυσοπράσινη θάλασσα των αμπελιών σου που ρέγομαι να βουτώ το μεσοκαλόκαιρο. Με τα εφτά αιώνων σοκάκια σου που ρέγομαι να περιδιαβαίνω. Με τις μυριόχρωμες αυλές σου που ρέγομαι να καθίζω στο σταύρωμα της μέρας. Σπίτια χτισμένα πάνω στα ερείπια του χρόνου, με τα σημάδια των βαρβάρων στους πυρπολημένους ρούκουνες, με τις στενές πολεμίστρες, ορατές ακόμα, στα ψηλά αρχοντικά και τα παλιά πατητήρια, με τον μούστο ζωντανό ακόμα και την ξυπόλυτη λήθη να μπαίνει μέσα κάθε Σεπτέμβρη. Το χωριό Δαφνές, όπως βγορίζει απ΄ την περιοχή Σταυρός Της πίστης γυρομπεντενιασμένο κάστρο. Με τις εκκλησίες σου, αέναες φωλιές της ελπίδας. Πάντα γεμάτα τα καντήλια τους με δαφνιανό δάκρυ κι η φλόγα να καίει άσβεστη ως σήμερα. Κάθε σπίτι παρεκκλήσι που δεν έχει απολείτουργο. Στ’ αυτιά μου κάθε αυγή παίζει ρυθμικά η καμπάνα της προστάτιδας Αγίας ...
Δημοσίευση σχολίου
Περισσότερα»

Η ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Εικόνα
  Στα χνάρια των λέξεων Η ρίζα της «ιστορίας» Κλουθώντας τα χνάρια των λέξεων, πολλές φορές βρέθηκα σε μονοπάτια της ιστορίας, άλλοτε γνωστά, χιλιοβαδισμένα, άλλοτε άγνωστα, λησμονημένα, γιατί η ιστορία και η γλώσσα, δίπλα-δίπλα σαλεύουνε, η μια ανεβαστά την άλλη για να περάσουνε τα κακοτράχαλα φρούδια που ‘χει σκαλίσει ο χρόνος στη ράχη τούτης της κόρης που κείτεται στ’ ακρογώνι των ηπείρων. Σήμερα όμως θα τωσε κλουθήσω σάμε να βρω και ν’ ακουμπήσω τη ρίζα της ιστορίας. Η Ιστορία, 1892. Λάδι σε μουσαμά. Νικόλαος Γκύζης (πηγή φωτογραφίας διαδίκτυο). Η λέξη ιστορία μπορεί άλλες φορές να είναι δοξασμένη, άλλες ματωμένη, άλλες ντροπιασμένη, σίγουρα όμως είναι μια λέξη ελληνική, που βρίσκεται στα χείλη πάρα πολλών ανθρώπων ανά τον κόσμο. Αγγλικά- history , Γαλλικά- histoire , Ιταλικά- storia , Ισπανικά, Πορτογαλικά, Αλβανικά, Φιλανδικά, Σουηδικά, Πολωνικά- historia , Δανέζικα- historie , Γεωργιανά- istoria , Εβραϊκά- hisstoriya (φωνητική απόδ...
Δημοσίευση σχολίου
Περισσότερα»

ΤΣΗ ΚΟΝΤΟΛΕΝΙΑΣ

Εικόνα
  Τση Κοντολενιάς ...κι αμοναχός μου πόμεινα σαν το δεντρό στο δέτη... Γέρος τρεις χρόνους γούζεται, έρμος ξεταιριασμένος του Θιού παραπονούμενος, του χάρου μανισμένος, σκυφτός ομπρός στην παραστιά τον άθο ‘νεχουμίζει τσοι περαζόμενους καιρούς με πίκρα ντουχιουντίζει, πως ήτονε, πως πόδωκε κι ίντα λογιώ να διάξει, τσ΄ αμοναξάς το σεντεμέ πώς να τονε βαστάξει. Κλειδώθηκε στο σπίτι ντου, αθρώπου δεν σιμώνει μήδε ‘ποβεγγερίσματα στσι γειτονιές ζυγώνει, κρασί δεν θέλει να γευτεί, ρακί δεν του μυρίζει κι ό,τι φαΐ ερέγουντο εδά του ανοστίζει. Ολημερίς τα χείλη ντου είναι ποσφακωμένα και τρέχουνε τα μάθια ντου δάκρυα πυρωμένα. *** Στενάζει κι ανεστουλουχά, ο νους του μυρμιδιάζει στον τοίχο τη κορνίζα ντως θωρεί κι αναστενάζει, απού ‘ναι αυτός στη μια μερά, αρχοντοκαθισμένος με τα καλά στιβάνια ντου ‘μορφοκαλικωμένος και δίπλα ντου η Κοντολενιά, ορθή ‘ποκαμαρώνει, φορεί χρυσούς αμπροκαμούς και μεταξένια ζώνη. *** ...
1 σχόλιο
Περισσότερα»

ΤΟ ΓΗΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΕΡΑΣ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΓΕΡΟΣ Ο ΓΕΡΟΣ

Εικόνα
  ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ Το γήρας είναι γέρας αν είναι γερός ο γέρος Ως πρώιμος γέρος μιλώ ή μάλλον ως όψιμος μεσοκαιρίτης αν και σημασία έχει να είσαι γερός, είτε είσαι γέρος αλλά δεν φαίνεσαι, είτε φαίνεσαι γέρος αλλά δεν είσαι. Τα σημάδια βέβαια του γήρατος τα ξέρουμε όλοι. Όταν κουβαλάς μαζί σου παντού, ακόμα και στην τουαλέτα, τα γυαλιά πρεσβυωπίας. Όταν ντακάρουν να θρουλούνε τα δόντια σου κι ο οδοντίατρος που σε συναντά στο δρόμο σε διπλοχαιρετά. Όταν γυρεύεις να βρεις μεγαλύτερο κουτί για τα φάρμακά σου. Όταν ντακάρεις να πηγαίνεις σε περισσότερες κηδείες απ’ ότι γάμους. Έτσα λοής γέρος θα-ν-είμαι, έτσα τουλάχιστον υποστηρίζει ο καινούργιος φούτερος, η τεχνητή νοημοσύνη. Η παλαιότατη λοιπόν λέξη γέρος στα αρχαία γέρων , σημαίνει ηλικιωμένος, ώριμος, καθώς επίσης και το θηλυκό γεραιά-γραία- γριά . Λέει σχετικά το δημοτικό, σατιρικό τραγούδι: Ήρθενε ένας ντασκερές να παντρεύγονται οι γρες και οι γράδες ως τ’ ακούσαν σα φοράδες εγλακούσαν...
1 σχόλιο
Περισσότερα»

Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΑΧΛΙΚΗ

Εικόνα
  Στα χνάρια των λέξεων Η Κρητική διάλεκτος στην ποίηση του Στέφανου Σαχλίκη (1364-1390 μ.Χ.) Η «Αγία Γραφή», βέβαια, και το «Άσμα Ασμάτων» των Κρητικών, είναι ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου, το οποίο έργο, εκτός της αδιαμφισβήτητης ποιητικής του αξίας, έχει μελετηθεί και εκτιμηθεί για τους διαλεκτικούς θησαυρούς που διατήρησε ζωντανούς μέσα στους αιώνες. Ένα μνημείο της διαλέκτου της Ανατολικής Κρήτης του 16ου-17ου αιώνα που αρκετά γλωσσικά στοιχεία διατηρούνται αναλλοίωτα ως σήμερα. Όμως πριν την εποχή του Κορνάρου, υπήρχαν άραγε διαλεκτικά στοιχεία στην κρητική ποίηση; Φτάνει να ρίξει κανείς μια ματιά μόνο στα έργα που ήταν κοντά στην εποχή του Κορνάρου (Ερωφίλη και Κατσούρμπος του Χορτάτση, Βοσκοπούλα, Ροδολίνος του Τρωίλου και άλλα), για να καταλάβει ότι η διάλεκτος ήταν ζωντανή παρά την επιρροή της Ιταλικής γλώσσας. Όσο πιο πίσω ταξιδέψεις στα κρητικά έργα, διαπιστώνεις την εξέλιξη και τις επιρροές της λαλιάς μας (Αρχαϊκές, βυζαντινές) ώσ...
Δημοσίευση σχολίου
Περισσότερα»