ΣΕΡΝΟΝΤΑΣ ΚΟΥΠΙ ΣΤΗΝ ΑΓΡΙΕΜΕΝΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΣ ΟΔΥΣ(Σ)ΕΙΑΣ

 

Σέρνοντας κουπί στην αγριεμένη θάλασσα της Οδύσ(σ)ειας

«Αθησαύριστοι νεολογισμοί Οδύσ(σ)ειας Καζαντζάκη»

Όταν καταπιάνεται κανείς με τα έργα του Νίκου Καζαντζάκη πρέπει να είναι έτοιμος να σύρει ατέλειωτο κουπί στην φουρτουνιασμένη πνευματική θάλασσα του μεγάλου αυτού στοχαστή. Όταν δε αποφασίσει να ασχοληθεί με το σπουδαίο ποίημά του, την Οδύσεια (με ένα -σ την ορθογραφεί ο ίδιος για διάκριση από την Ομηρική Οδύσσεια), το μεγαλύτερο έπος της λευκής φυλής όπως έχει χαρακτηριστεί, τότε δεν φτάνει μόνο το κουπί, πρέπει να είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει τα ίδια βάσανα με τον ήρωα του ποιήματος.

 

 

 

Η Οδύσεια του Καζαντζάκη αποτελείται από 33.333 στίχους σε ιαμβικό 15σύλλαβο και θεωρείται ένα από τα δυσκολότερα έργα του. 13 χρόνια του πήρε για να το ολοκληρώσει και να ενσωματώσει μέσα σε αυτό όλα τα βιώματα του, φυσικά και πνευματικά, καθώς επίσης και όλα τα πρόσωπα που σημάδεψαν την πολυκύμαντη ζωή του. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του έργου αυτού είναι το πλουσιότατο λεξιλόγιο, στο οποίο ο ποιητής χρησιμοποιεί στοιχεία από όλα τα γλωσσικά ιδιώματα της χώρας μας.

Η λογοπλαστική ικανότητα του Καζαντζάκη έφτασε στο απόγειο της στην Οδύσεια. 7500 αθησαύριστες λέξεις εντοπίζουν οι μελετητές. Λέξεις δηλαδή που δεν υπάρχουν (ή καλύτερα δεν υπήρχαν) στα μεγάλα λεξικά της Ελληνικής και που ο ποιητής με μεγάλη μαεστρία τις χρησιμοποιεί ως το απόλυτο μέσο έκφρασης. Μεγάλο μέρος από αυτές τις «άγνωστες» λέξεις ανήκουν στο κρητικό ιδίωμα, στη μητρική δηλαδή γλώσσα του Καζαντζάκη.

Το τιτάνιο βάρος της αποθησαύρισης ενός μέρους αυτών των λέξεων, το πήρε στους ακούραστους ώμους του ο Αντώνης Ε. Τσιριγωτάκης. Ο Αντώνης Τσιριγωτάκης έχει αφιερώσει όλη σχεδόν την ενήλικη ζωή του, στην έρευνα και καταγραφή της διαλέκτου μας. Έχει στο ενεργητικό του, εκτός των άλλων και δύο σπουδαίες λεξικογραφικές εκδόσεις, οι οποίες αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη στη μελέτη της κρητικής λαλιάς.

Στο νέο του πόνημα με τίτλο: Αθησαύριστοι νεολογισμοί Οδύσ(σ)ειας Καζαντζάκη: Εννοιολογική και ετυμολογική προσέγγιση κρητικού ιδιώματος, περιέχονται 1650 λήμματα, ταξινομημένα αλφαβητικά. Οι λέξεις αυτές αλιεύτηκαν μέσα απ’ την απέραντη θάλασσα της «Οδύσειας» με τα δίχτυα της βιωματικής γνώσης και της ερευνητικής δεινότητας του Α. Τσιριγωτάκη. Με τα ίδια ακριβώς σύνεργα που αλίευσε τον γλωσσικό του θησαυρό και ο Καζαντζάκης. Κάθε λέξη ή φράση στο βιβλίο τούτο, αναλύεται  και επεξηγείται με επάρκεια επιστημονική, υπό το βλέμμα όμως πάντα της αυστηρής και ανένδοτης βιωματικής ματιάς του συγγραφέα.

Εύκολα γίνεται αντιληπτή η σπουδαιότητα τούτου του πονήματος, αν αναλογιστεί κανείς την δυσκολία που αντιμετωπίζει ο αναγνώστης (ειδικά ο ξένος προς την κρητική διάλεκτο) στο να κατανοήσει το ποίημα με όλες αυτές τις «Καζαντζακικές» λέξεις. Οι λέξεις αυτές όπως: Θαμποχαραμέρι, αμμουδοστενορυμνιά, αναφουφούδιαστες, ξεντρουμισμένες, σταλοβολώ και άλλες, ξεκλειδώνονται με την βοήθεια του βιβλίου και ανοίγει διάπλατα μπροστά στον αναγνώστη ο μυριόχρωμος ορίζοντας της Οδύσειας.

Είμαι σίγουρος ότι το σπουδαίο αυτό βιβλίο του Αντώνη Τσιριγωτάκη θα ταξιδέψει μακριά. Θα φτάσει σε μέρη που ίσως ούτε ο ίδιος ο συγγραφέας φαντάζεται. Η μοναδικότητα και η σημαντικότητά του είναι αυτά που σαν ούριος άνεμος θα το σπρώξουν να κινήσει για τα μεγάλα πνευματικά λιμάνια. Είμαι επίσης σίγουρος πως ο συγγραφέας, με πλήρωμα την αχόρταγη ψυχή του και τον αδηφάγο του νου, θα συνεχίσει να θαλασσοδέρνεται μέχρι να φτάσει στην πολυπόθητη «Ιθάκη» του, την διάσωση της κρητικής λαλιάς.