Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΕΝΟΣ ΛΥΡΑΡΗ. ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ

 

Η Οδύσσεια ενός λυράρη

Τζαγκαράκης Μιχάλης

Ο Μιχάλης Τζαγκαράκης, ο σπουδαίος αυτός λυράρης, μου έκανε την τιμή να μου παραχωρήσει κάποια κείμενα από το υπό έκδοση βιβλίο του με τίτλο «Η Οδύσσεια ενός λυράρη». Στο βιβλίο αυτό μέσω της αυτοβιογραφίας του, ο Μιχάλης Τζαγκαράκης, μας ανοίγει ένα παράθυρο στην εξέλιξη της Κρητικής μουσικής, από το 1960 έως σήμερα.

Οι γλαφυρές εικόνες, τα ευτράπελα και τα πλούσια λαογραφικά στοιχεία, κάνουν το βιβλίο τόσο ευκολοδιάβαστο που δεν θέλεις να το αφήσεις από τα χέρια σου. Αυτό όμως που κάνει το βιβλίο πολύ σπουδαίο είναι ότι παρουσιάζει την αληθινή εικόνα των γλεντιών και της μουσικής μας, από τη μεριά όμως του καλλιτέχνη. Στο παρακάτω απόσπασμα, ο Μιχάλης Τζαγκαράκης, διηγείται μια ιστορία που του άφησε ανεξίτηλα σημάδια στην καλλιτεχνική του πορεία.

…Κοπέλι δεν εχάρηκα, δεν γέλασα στ’ αλήθεια,

γι’ αυτό και το ‘βαλα σκοπό σαν ήπιασα τη λύρα,

να κάμω αθρώπους να γελούν, να ‘ποξεχνούνε τσ’ έγνοιες.

Κώστας Μουντάκης- Νίκος Μανιάς

Δίπλα από το καφενείο που δούλευα ήτανε ένα στενό. Μια μέρα θωρώ πολύ κόσμο μαζεμένο και δεν εκάτεχα ίντα συμβαίνει. Σταμάτησε ένα λεωφορείο και γροικώ τον οδηγό να ρωτά:

-Τί έγινε ρε παιδιά, γιατί είναι τόσος κόσμος μαζεμένος;

-Ο Μουντάκης, ο λυράρης είναι έπαε μαζί με τον Μανιά, σ’ ένα σπίτι του Γιώργη Καλομοίρη.

-Ο Μουντάκης!

Λέει ο οδηγός, βάνει στην άκρη το λεωφορείο και κατεβαίνει κάτω. Κατεβαίνουν και ούλοι οι ανθρώποι από το λεωφορείο και πήγανε να δούνε το θρύλο της μουσικής. Το σπίτι του Καλομοίρη ήτανε ασφυκτικά γεμάτο και δεν χωρούσε να μπει κιανείς. Εγώ κρατούσα το δίσκο και φώνιαζα, συγνώμη-συγνώμη, περνούσα από τα πόδια των αθρώπω και είδα τον Κώστα Μουντάκη. Όντε τον είδα τα ΄χασα και φώνιαζα: «Ά, αυτός μοιάζει σαν τσ’ άλλους ανθρώπους». Δίπλα του ήτανε και ο Νίκος Μανιάς. Αρχίξανε να παίζουνε ένα σκοπό που δεν είχε κυκλοφηρήσει ακόμα σε δίσκο, «Στο στάδιο που μ’ έφερε». Ήτανε η πρώτη φορά που έβλεπα και άκουγα Μουντάκη και Μανιά μαζί και αληθινά μαγεύτηκα, εκουζουλάθηκα. Ύστερα ήθελα να παίξω το κομμάτι που άκουσα, όμως δεν είχα λύρα, γιατί κάποιος μπήκε στο σπίτι και έκλεψε τη λύρα του πατέρα μου.

Εβασάνιζα το μυαλό μου που θα βρω λύρα. Το αφεντικό μου είχε πάει για φαγητό, δεν είχε και δουλειά, κι ετότεσας εθυμήθηκα πως στον οντά του καφενείου είχε αφήσει ένας λυράρης τη λύρα του. Ανέβηκα στον οντά, είδα πως ήτανε ακόμα εκειά. Πιάνω τη λύρα και πολεμούσα να παίξω το σκοπό που άκουσα. Έκεια που έπαιζα, θωρώ και ανέβαινε στον οντά ο Βασιλάκης, ο πατέρας του αφεντικού μου. Με ξάνοιξε και τα ‘χε χαμένα. Εγώ εφοβήθηκα και στέρεψα ντελόγο τη λύρα:

­-Εσύ ‘σαι μπρε Μιχαλιό, εσύ έπαιζες λύρα, πότε έμαθες;

-Εδά και λίγο καιρό.

-Τραγουδείς κιόλας;

-Τραγουδώ.

-Μπράβο μπρε Μιχαλιό, μπράβο.

Κατεβήκαμε στο καφενείο. Ο Βασιλάκης που ήτονε ένας πραγματικός αρχοντάνθρωπος και μ’ είχε σαν το κοπέλι του, άρχιξε να μ’ αρμηνεύει: «Η λύρα είναι καλή, να τη μάθεις αλλά να μην τη κάνεις επάγγελμα γιατί δεν έχει μέλλον. Μην ξανοίγεις τσ’ Ανωγειανούς, γιατί οι Ανωγειανοί είναι από μεγάλο χωριό, έχουνε σόγια, έχουνε υποστήριξη και πάλι δεν τα βγάνουνε πέρα. Ξάνοιξε έπαε» και μου ‘δειξε τον πίνακα που όποιος δεν επλήρωνε και έφηνε τον καφέ του βερεσέ, ετραβούσε μια γραμμή: «Θωρείς έκειονε το λυράρη, πόσους καφέδες χρωστεί; Δεν έχει λεφτά να τσοι πληρώσει» και ήτανε ο μισός πίνακας γεμάτος γραμμές. Έπιασε ένα σφουγγάρι και τσι έσβησε: «Γι’ αυτό σου λέω, η λύρα δεν είναι επάγγελμα».

Τα λόγια του Βασιλάκη ήτανε σωστά και πέρα για πέρα αληθινά. Η λύρα δεν ήταν επάγγελμα, λυράρηδες υπήρχανε πολλοί, μα επαγγελματίες πολλοί λίγοι. Στα γλέντια παίζανε οι πιο καλοί, όσοι είχανε βγάλει δίσκους και είχανε φήμη. Λύρα ακουγότανε μόνο στα χωριά. Καμιά φορά στο καφενείο που δούλευα φέρνανε τα όργανα και παίζανε όλοι οι οργανοπαίχτες από μια κοντυλιά. Για μένα η λύρα όμως δεν ήταν επάγγελμα, ήταν νταλκάς, μεράκι, πάθος, όνειρο ζωής. Μόνο που αυτό το όνειρο δεν μπορούσα να το πραγματοποιήσω γιατί δεν είχα τη δύναμη ν’ αγοράσω λύρα….