Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

 

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Το πόσο έχει εξασθενήσει η αγάπη των Ελλήνων για τη γλώσσα τους το διαπιστώνω με λύπη καθημερινά. Ακούω γύρω μου τους ανθρώπους να μιλούν την άχρωμη κι άχρονη γλώσσα του σήμερα, που στο βωμό της ευκολίας θυσιάζει γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες, που ρίχνει στον λασπωμένο λάκκο της απλούστευσης όλη της την ομορφιά. Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις, άνθρωποι που αγαπούν και μάχονται για τούτη τη γλώσσα, άνθρωποι που προφανώς τη διδάχτηκαν σωστά και τη χρησιμοποιούν σωστά. Είναι δε, τόση η διαφορά των ανθρώπων αυτών με τους υπόλοιπους που μοιάζουν με φάρο στο απέραντο πέλαγο της πνευματικής ολοκλήρωσης και φέγγουν τις χαμένες ψυχές για να μην ναυαγήσουν στην αμάθεια, μα οι πιο πολλές δεν βλέπουν το φως και ρίχνονται με δύναμη στα απόκρημνα βράχια της.

Τις αιτίες για την απαξίωση της σωστής χρήσης της γλώσσας δεν πρέπει να τις αναζητούμε σε ένα και μόνο μέρος. Εκεί όμως που μπορεί να υπάρξει επέμβαση είναι το σχολείο. Εκεί πλάθεται ο νους και η ψυχή του ανθρώπου, εκεί γεννιέται η πνευματική του υπόσταση και πολύ σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά παίζει η γλωσσική κατάρτιση.

Στο βιβλίο «Από το Γυμνάσιο Θηλέων στο 3^ο Λύκειο Ηρακλείου 1931-2011-Από τον Ναό του Σωτήρος-Βαλιδέ Τζαμί στην Λεωφόρο Δημοκρατίας 12» που έχει επιμεληθεί η φιλόλογος Γωγώ Κουγιουμουτζάκη και που είναι ένα εξαιρετικό πόνημα για τη σχολική ζωή του χθες, υπάρχει ένα απόσπασμα μιας Πράξης του Συλλόγου των διδασκόντων του Γυμνασίου Θηλέων που περιγράφει τις ανησυχίες τους για την ελλιπή γλωσσική κατάρτιση των μαθητριών του 1953-1954 και με ποιους τρόπους θα αντιμετωπιστεί το μείζον θέμα αυτό. Σας δίδω το διαφωτιστικότατο κείμενο αυτούσιο.

 

 

1953-1954

Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας

Η γλωσσική κατάρτιση των μαθητριών, η χρήση της γλώσσας και η σημασία της στην πνευματική συγκρότηση και ολοκλήρωσή τους, απασχολεί, στην Πράξη που ακολουθεί, το Σύλλογο των διδασκόντων του σχολείου.

 

«...Ο Σύλλογος των καθηγητών έλαβεν γνώσιν της...εγκυκλίου, ως και:

-το φαινόμενον της ελλιπούς καταρτίσεως των μαθητριών περί την ορθήν γραφήν των λέξεων και ορθή διατύπωσιν των προτάσεων του γραπτού λόγου, ως και την έλλειψιν ευχέρειας εις την ορθήν έκφρασιν του προφορικού λόγου υπό των μαθητριών,

-το γεγονός ότι επαρκής γνώσις της γλώσσης, ως οργάνου εκφράζοντος ορθώς τας σκέψεις και τα συναισθήματα του ανθρώπου, είναι τελείως απαραίτητος και τίθεται ως βάσις της επιδόσεως και εις άπαντα τα λοιπά μαθήματα,

-ότι η ορθογραφία δεν είναι λατρεία τύπου, αλλά αποτέλεσμα βαθυτέρας λογικής επεξεργασίας, πειθαρχίας της σκέψεως και ελλείψεως επιπολαιότητος, η δε διδασκαλία της γραμματικής ενέχει μορφωτικήν αξίαν αυτή καθ’ εαυτήν,

-ότι ο γλωσσικός καταρτισμός του νέου είναι απαραίτητος διά την κατανόησιν του περί αυτόν κόσμου και υπεράσπισιν του εαυτού του και των συμφερόντων του, διά να λαμβάνη και μεταδίδη γνώσεις και ιδέας, εξυπηρετών και την εις κοινωνίαν μερίδαν του, τον πολιτισμόν,

-ότι άνευ της ασφαλούς γνώσεως της γραμματικής της Ελληνικής γλώσσης είναι αδιανόητος και η γνώσις της γλώσσης και ότι ως εκ τούτου απαιτείται βαθειά γραμματική παίδευσις επί τω σκοπώ, όπως αι μαθήτριαι κατέχωσι μετ’ ακριβείας τους  γραμματικούς τύπους και να δύνανται να σχηματίζωσι αυτούς ασφαλώς, μετά της δεούσης ορθότητος και γραμματικής και συντακτικής βεβαιότητος και ακριβείας,

-ότι δια της επαρκούς των μαθητριών γλωσσικής καταρτίσεως (γραμματικώς τε και συντακτικώς) προάγεται η ικανότης περί το κρίνειν και με οξύνοιαν εξετάζειν τα πράγματα, αναπτύσσεται η πεποίθησις ότι εκ παραλλήλου προς τους φυσικούς νόμους υπάρχουν και νόμοι διέποντες τα πνευματικά φαινόμενα,

αποφασίζει όπως

άπαντες οι καθηγηταί, ανεξαρτήτου ειδικότητος, καταβάλωσι προσπαθείας προς βελτίωσιν της γλωσσικής καταρτίσεως των μαθητριών.

Οι φιλόλογοι καθηγηταί, όπως χρησιμοποιήσωσιν όλα τα πρακτικώς και θεωρητικώς πρόσφορα μέσα, ίνα διά επαγωγού διδασκαλίας και μεθοδικής ασκήσεως επιδιώξωσιν την πλήρη των μαθητριών εξοικείωσιν εις το τυπικόν της γραμματικής και εις τους κανόνας του συντακτικού, διά κανόνων σύντομων και ευμνημονεύτων, επιστημονικώς και λογικώς ορθών, εξετάσεως των ομοειδών γραμματικών φαινομένων, δι’ αφθόνων γραπτών και προφορικών ασκήσεων εν τω σχολείω και κατ’ οίκον, καθημερινής αντιγραφής κειμένου ( συμφώνως τη εγκυκλίω του κ. Γενικού Επιθεωρητού), εμπλουτισμού και επαναλήψεων του λεξικολογικού θησαυρού των μαθητριών και διά τεχνολογίας ακριβούς και εξονυχιστικής, επιτύχωσι την πραγματοποίησιν του απαραιτήτου συνειδητού γραμματικού ελέγχου και ορθογραφικής βεβαιότητος παρά ταις μαθητρίας.

Μόνον τοιουτοτρόπως ελπίζεται ότι θα εθισθούν αι μαθήτριαι εις την ορθήν έκφρασιν και διατύπωσιν του λόγου και θα απαλλαγούν της γραμματικής αβεβαιότητος, υφ’ ής, ως γνωστόν, τόσον δεινώς πάσχουν (Πράξις 9^η /26-01-1954). (Σελίδες 82-83).

 

Το παραπάνω κείμενο είναι κατά τη γνώμη μου μια άριστη προσέγγιση του θέματος και θίγει σημαντικές πτυχές του. Μεταξύ αυτών που μου έκαναν εντύπωση είναι αυτό που αναφέρει ότι η επαρκής γνώση της γλώσσας βοηθάει τον άνθρωπο να εκφράσει τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ορθώς μα συγχρόνως αποτελεί τη βάση της επίδοσης σε όλα τα μαθήματα. Επίσης ότι είναι απαραίτητη για να κατανοήσει και να μεταδώσει κανείς την ουσία της κοινωνίας μας, τον πολιτισμό. Όμως αυτό που κυρίως κρατάω από το κείμενο είναι, ότι με την γλωσσική κατάρτιση αναπτύσσεται στον άνθρωπο η πεποίθηση ότι παράλληλα με τους φυσικούς νόμους υπάρχουν και νόμοι που διέπουν τα πνευματικά φαινόμενα.

Έχω την εντύπωση πως καλώς ανησυχούσαν οι διδάσκοντες του 1953 καθώς τα αποτελέσματα της ελλιπούς γλωσσικής κατάρτισης είναι σήμερα ορατά και αφού ο άνθρωπος στην εποχή μας, στα πλαίσια της χωρίς όρια «ανάπτυξης», προσπαθεί να καταστρατηγήσει τους φυσικούς κανόνες, ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να ακολουθήσουμε τους κανόνες των πνευματικών φαινομένων.