ΤΟ ΠΡΟΙΚΟΣΥΜΦΩΝΟ ΤΟΥ 1892

ΤΟ ΠΡΟΙΚΟΣΥΜΦΩΝΟ ΤΟΥ 1892

Ο συνάδελφος και φίλος Βασίλης Παπανδρουλιδάκης, που κατάγεται από τα Σταυράκια, το όμορφο αυτό κεφαλοχώρι του Μαλεβιζίου, μου παραχώρησε ένα αντίγραφο του παρακάτω προικοσύμφωνου που χρονολογείται από το 1892 και αφορά κάποιους προγόνους του.

Το χαρτί αυτό βρέθηκε εντελώς τυχαία πριν από λίγα χρόνια στο σπίτι που ζούσε το συγκεκριμένο ζευγάρι, όταν ένας απόγονός τους σήκωσε μια εικόνα της Ευαγγελίστριας που βρισκόταν εκεί και το βρήκε πίσω κολλημένο. Η εικόνα αυτή μάλιστα αναφέρεται πρώτη-πρώτη σε αυτά που παραχωρούνται από τον πατέρα της νύφης. Γράφει συγκεκριμένα:

«μιαν οικόνα εις ημήν της Ευαγγελιστρίας».

 

Διαβάζοντας το προικοσύμφωνο αυτό διαπίστωσα την τεράστια διαφορά στα ήθη, της τότε εποχής με την σημερινή, μα αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση είναι ότι πολλά από αυτά που αναγράφονται στο χαρτί αυτό, σήμερα είναι εντελώς άγνωστα ή έχουμε ξεχάσει την χρησιμότητά τους. Τα ψίδια, το μενδέρι, τα δεξιμάτα τραπεζομάντηλα και οι πετσέτες, η κουβέρτα της Ευρώπης και όλα τα άλλα, σήμερα, αν υπάρχουν, έχουν μόνο λαογραφική αξία και βρίσκονται σε κάποιο λησμονημένο, αραχνιασμένο μπαούλο ή στις προθήκες μουσείων, κάποτε όμως αποτελούσαν μέρος της προίκας μιας νύφης  και πολλές φορές όλη της την περιουσία.

Η προίκα ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης του γάμου στη χώρα μας κι όσο κι αν αυτό φαίνεται απίστευτο σήμερα, δεν έχουν περάσει και τόσα πολλά χρόνια που ήταν απαραίτητη για να γίνει ένας γάμος. Καλότυχη και περιζήτητη η νύφη που είχε μεγάλη προίκα όμως στην φτωχική ενδοχώρα της Κρήτης αυτό ήταν σπάνιο. Οι πιο πολλές οικογένειες τα έβγαζαν πέρα δύσκολα έτσι η προικοδότηση των κοριτσιών ήταν μεγάλος βραχνάς για τους γονείς. Κανείς όμως δεν άφηνε την κόρη του χωρίς έστω και υποτυπώδη προίκα.

Κυρίως οι μάνες ήταν αυτές που φρόντιζαν να γεμίσουν τις ξομπλιαστές κασέλες με ότι περνούσε από το χέρι τους, πλεκτά, υφαντά και ότι άλλο χρειαζόταν ένα  καινούργιο σπίτι. Με αυτό τον τρόπο εξάλλου δημιουργήθηκαν και τα απαράμιλλης τέχνης υφαντά τα οποία είχαν σκοπό και να εντυπωσιάσουν τον υποψήφιο γαμπρό. Μα και τα κορίτσια από πολύ μικρά μάθαιναν την τέχνη του πλεξίματος και της υφαντικής έτσι ώστε και να βοηθούν αλλά και να είναι έτοιμα κι αυτά να προικοδοτήσουν τις κόρες τους, όταν κι αν χρειαστεί.

Τα προικοσύμφωνα αυτά συντάσσονταν από τον πατέρα της νύφης με την βοήθεια του γραμματικού του χωριού ή κάποιου συμβολαιογράφου και απαιτούνταν παρουσία μαρτύρων. Αφού λοιπόν καταγραφόταν όλα αυτά που θα περνούσαν στα χέρια του νέου ζευγαριού, στο τέλος υπόγραφαν όλοι και όπως αναφέρει στην κορφή το πολύτιμο αυτό κειμήλιο, πάντα «Εν ονόματι της Αγίας Τριάδας».

 

 

Εν Ονόματι της Αγίας Τριάδος

 

Επιδή ο υποφαινόμενος Γεώργιος Παπά Ανδρουλιδάκης μέλλει να υπανδρεύση την θυγατέραν του Αικατερίνην μετά του συζίγου αυτής Αντονίου Γαλενιανάκη εύχομε πρώτον εις αυτούς όλα της συζιγίας τα αγαθά και επομένος της δίδο προίκα ως εξής.

μιαν οικόνα εις ημήν της Ευαγγελιστρίας.

1 στρόμα γεμάτο με μαλία, 4 μαξελάρια γεμάτα με μαλία, 2 ψίδια χασένια γεμάτα με βαμβάκιον, 2 ψίδια πλεκτά γεμάτα με βαμβάκιον, 2 παπλόματα τσίτινα, 7 σενδόνια βαμβακερά, 1 γίρο του τελαργίου και ένα όμιο χασένιο, ένα μενδέρη του καναπέ με 6 μαξελάρες γεμάτα με χόρτα, ένα καναπελίκι τσίτινο, μια πατανία κουσκουσελίδικι, 3 χιράμια μάλινα, 4 σακιά μάλινα, 4 σακιά λυνά, 8 βούργες βαμβακερές, 5 όμιες μαλίτικες, 100 πίχες μπόλιες, 70 πίχες πανί, 2 τραπεζομάνδιλα δεξιμάτα, 2 όμια του τελαργίου, 6 πέτσες δεξιμάτες, 4 τραπεζόπετσες, 6 πέτσες δεξιμάτες ατελίοτες, ένα καθρέπτη, ένα δίσκο, 2 βάζους του γλυκού, 6 κουταλάκια ταμπακένια, 2 πιάτα γιαλένια, 6 φλιτζάνια, 6 ποτίργια του ρακιού, 6 ποτήρια του κρασίου, 9 ποτίργια του νερού, 2 ποτίργια γιαλένια δια τα κουταλάκια, 2 πουκάλια του κρασίου, 2 λάμπες, 2 κιασέδες του αγιασμού, 13 πιάτα, 6 τραπεζομάχερα, 12 πιρούνια, 12 κουτάλια ξύλινα, 6 όμια τενεκένια, μια σαλέρα του αλατσίου, ένα θιμιατό προύτσινο, ένα χαβάνι προύτσινο, ένα όμιο ξύλινο, ένα πουγαδοτσίκαλο χάλκινο, μια κουτάλα σιδερένια και μία όμια μικρά, ένα τιγάνι ατσαλένιο, μία ξύστρα, ένα τραπέζι, ένα πεσκιούνιον, μια σκάφη, ένας σοφράς, ένα φαράσι, μία κουταλοθίκη, μια πιατοθίκη, ένα κατιλιέρι, μία κνισάρα ψυλή, μία όμια χονδρή, ένα κόσκινο, 6 καρέκλες, μία κουβέρτα της Ευβρόπης, ένα πτιρδακάκιο γιαλένιο, 4 κιασεδάκι του καφέ, ένα καφεκουτουσού, ένα τενεκέ του καφέ και μια κασέλα.

Ταύτα πάντα παραχορούνται εις την θυγατέραν μου Αικατερίνην απαλοτριούμε εγώ και η κληρονόμι μου και μεταβένουσι εις παντελή εξουσίαν των προικοδοτουμένων, εύχομε δε ομόνιαν, ευτεκνίαν και πάσαν άλλων ευτυχίαν. Διό εγένετο το παρόν προικοσίμφονον έμπροσθεν των συνιποφαινομένον μαρτίρον και εις ένδοξον.

 

Επαρχία Μαλεβυζίου Χωρίον Σταυράκια 15 Νοεμβρίου 1892

 

Οι Μάρτιρες                                                 Ο προικοδότης πατήρ

Γεώργ. Γαλενιανάκης                            Γεώργ. Παπά Ανδρουλιδάκης

Ε. Μεϊμαράκης