ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

10/4/2020

ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Η ποίηση είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της δύναμης και της εξέλιξης της ανθρώπινης νόησης. Είναι η συμπυκνωμένη σοφία του πολιτισμού μας. Λατρεύεται από τους ανθρώπους και στην λόγια και στη λαϊκή της μορφή. Ο κύριος λόγος, κατά την γνώμη μου, που η ποίηση αγγίζει τόσο πολύ τις ψυχές των ανθρώπων είναι γιατί ο κάθε αναγνώστης βλέπει μέσα στα ποιήματα κάποια προσωπική του στιγμή, κάποια εμπειρία του ή κάποια γνώριμη εικόνα και στην υψηλή της μορφή η ποίηση μπορεί να εκφράσει όλα τα παραπάνω μονάχα με μια φράση, αυτή είναι και η μεγαλύτερή της δύναμη. Ο ποιητής λοιπόν γίνεται ηθελημένα ή κάποιες φορές άθελά του εκφραστής των συναισθημάτων μιας μερίδας ανθρώπων και όπως είναι λογικό πολλά ποιήματα έχουν κατά καιρούς αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο της συνοχής μιας κοινωνίας (π.χ. Ερωτόκριτος Β. Κορνάρου).

Στη δική μου περίπτωση, ως λάτρης της ποίησης, το βιβλίο που αποτελεί για μένα σημείο αναφοράς είναι το έργο του Κωστή Καργάκη με τίτλο: «Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ». Το βιβλίο αυτό είναι ένα ταξίδι σε τόπους και χρόνους γνώριμους που κυλούν μέσα μας σαν το αίμα στις φλέβες. Στο ταξίδι αυτό μοναδικές αποσκευές είναι η μνήμη και η γλώσσα αυτή που αιώνες τώρα σκαλώνει σ’ όλες τις απόκρημνες κορφές και μπαίνει σ’ όλα τα σπήλαια των θεοβάδιστων βουνών μας.

         Από το πλήθος των εξαίρετων ποιημάτων του βιβλίου επέλεξα αυτό με τον τίτλο: «Το τοπίο της ψυχής». Στο ποίημα αυτό η ιστορία πιασμένη χέρι-χέρι με τον μύθο διηγούνται τα ζάλα και τα πάθη των ανθρώπων. Εικόνες του χιλιόμορφου και πολύπαθου τόπου μας δίνονται με τέτοιο τρόπο που ξυπνούν μέσα μας φωνές, μυρωδιές και φωτιές άσβηστες. Βράχοι που οι βοριάδες έχουν λαξεύσει πάνω τους θρυλικές μορφές, κουβέντες που αιώνες τώρα ακούγονται ίδιες κάτω από τον ίσκιο τον ίδιων δρυγιάδων, μέλισσες που κουβαλούν το πολύτιμο χρυσάφι του ήλιου, το ασημί χρώμα στους λόφους των ελαιώνων, τα ερειπωμένα μοναστήρια που στα σπλάχνα τους κρύβουν αγιασμένα λείψανα, τα μιτάτα της λευτεριάς και τέλος η γαλήνια νύχτα που σαν αγριεύει ξεσηκώνει τις ανθρώπινες ψυχές. Όλα αυτά διηγούνται την ιστορία και την μορφολογία του τόπου μας, όλα αυτά που ξεχύνονται στους στίχους του ποιήματος περιγράφουν το τοπίο της ψυχής μας.

ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Σ’ αυτές τις σπηλιές, παλιές κατοικιές των θεών,

με τα πήλινα οστά των πρωτόπλαστων μύθων,

ιερές πομπές των αγγείων

χρόνια και χρόνια κουβάλησαν

τους καημούς και τις ευχές των ανθρώπων.

Αιώνες αργίλου επέρασαν

με ύμνους και τάματα μες στις υδρίες

για να θρέψουν τον πρόγονο Μεγάλο Θεό.

Καιροί εδουλέψανε,

και χέρια Βοριάδων μαστορέψαν

να λαξεύσουν απάνω στους βράχους

τις μορφές των αναμάρτητων θρύλων.

Σ’ αυτά τα χωριά

γενιές και γενιές με σέβας ελάλησαν

το λόγο του Ομήρου που ερίζωσε

στο λίγο νερό της πηγής

κάτω απ’ των δρυγιάδων τον ίσκιο.

Φυλές μελισσών εκουβάλησαν

το χρυσάφι του ήλιου

στους μικρούς μελισσόκηπους.

Σ’ αυτό το φτενόφλουδο χώμα,

έτη φωτός κοσκινίστηκαν

για να μείνει καθαρό το ασήμι

πάνω στους λόφους των ελαιώνων.

Σ’ αυτά τα φτωχά μοναστήρια,

στις ερημιές των θαυμάτων,

με τα ψηλά κυπαρίσσια που θράφηκαν

στα πεσμένα κελιά τους,

κάτω απ’ το ψηλό κυπαρίσσι,

χιλιάδες ψαλτήρια εδιαβάστηκαν

για ν’ αγιάσουν τα λείψανα

που αιώνες μονάζουν μες στον ασβέστη.

Σ’ αυτές τις πλαγιές

με τα πετρόχτιστα μιτάτα της Ιστορίας,

πόσο τυροκομειό εχρειάστηκε,

πόσο αίμα εχρειάστηκε

για να θρέψουν τη λευτεριά.

***

Σε τούτο τον τόπο η γαλήνη ανάβει τ’ αστέρια της

σαν πέσει η νύχτα,

όμως, ως αγριεύει το νέο φεγγάρι,

κι ο Βοριάς ακονίζει τα δόντια του,

οι ανθρώποι τυλίσσουν με αγκάθια τη μοίρα τους

και τα χέρια απλώνουν σαν λάβαρα.