ΤΟ ΜΕΣΑ ΣΠΙΤΙ

13/3/20

ΤΟ ΜΕΣΑ ΣΠΙΤΙ

Από το υπό έκδοση βιβλίο της Μαρίας Καλεντάκη με τίτλο: « ΤΟ ΕΝΝΙΑΔΕΝΤΡΙ», ένα καταπληκτικό απόσπασμα για το πως ήταν η αποθήκη του κάθε σπιτιού την δεκαετία του 1950.

ΤΟ ΜΕΣΑ ΣΠΙΤΙ

Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι προσπαθούσαν να έχουν ένα μέσα σπίτι μεγάλο, δηλαδή αποθήκη. Τότε έλεγαν οι παλιοί, αν θες να δεις αν είναι ο άνθρωπος νοικοκύρης φαίνεται από το μέσα του σπίτι. Θα σας περιγράψω ένα μέσα σπίτι της δεκαετίας 1950 όπως είναι αποτυπωμένο στο μυαλό μου. Πρώτα- πρώτα έβλεπες πολλά πιθάρια, τα οποία τα αγόραζαν τότε από τους Θραψανιώτες για να  φυλάσουν τα πάντα, όπως πιθάρια για τον καρπό, το κρασί, το λάδι, επίσης πιθαράκια για τα όσπρια, κουρούπες για τα τυροκομικά, τα σίγλινα, κουρούπες για τους πελτέδες, τα κεφτέρια, τα κουνάλια και πολλά άλλα που θα γράψω παρακάτω. Έτσι λοιπόν μπαίνοντας σ `ένα μέσα σπίτι αντίκριζες τα πιθάρια στη σειρά, γεμάτα κριθάρι, σιτάρι, σκεπασμένα με μια πέτρινη πλάκα, πιο πέρα η κασόνα με την ταγή και η φασκομηλιά στην πάνω μεριά να μην ψειριάσουν. Η κασόνα με τη ταγή γινόταν το χωστήρι πολλές φορές στον τενεκέ που είχε ο πατέρας τα λεφτά φυλαγμένα, εγινόταν το χωστήρι το ρομάνων, ένα απίδι που ήταν σκληρό και σαν το βάζαμε στην ταγή γινόταν και τα τρώγαμε.

Πιο πέρα το πιθάρι με το λάδι, το πιθάρι με το κρασί που προσέχαμε να μην σκουντρίσομε τον πίρο να το χύσομε. Πιο πέρα τα πιθαράκια, το ένα τα κουκιά, το άλλο τα ροβίθια, το άλλο τη φακή, το άλλο τις παππούλες , το άλλο τα μπιζέλια, το πιθάρι με το ψωμί, μετά οι μυζηθροκουρούπες μπουμπουρισμένες περιμένοντας τις αποκριές να τις ανοίξομε, η κουρούπα με το σίγλινο, το καπνιστό, το κουρούπι με τον πελτέ, το κουρούπι με τα κιοφτέρια, το κουρούπι με τα κουνάλια, η κουρούπα με το ξυνόχοντρο και από πάνω στον τοίχο σειρά-σειρά τα τζένια και να `ναι κρεμασμένα τα σακούλια, ένα σακούλι με καρύδια που έφερνε ο πατέρας από το Λασίθι, το σακούλι με τα ντακουλάκια, το σακούλι τα λιόπαστα, το σακούλι με τις λιαστές ντομάτες και στα μεσοδόκια να κρέμονται κρεμανταλιές τα περβολικά, μπάμιες, μελιτζάνες, κολοκύθια, κρεμασμένα τα κυδώνια φυλαγμένα για μεζέ της ρακής, τα ρόγδια για να έχομε να βάλομε στα κόλυβα, τα πεπόνια τα χειμωνιάτικα κρεμασμένα με τη λάχαρη δεμένα.

Η καλαμωτή να κρέμεται με κανένα δυό αθοτυράκια και τυροζούλια απάνω για να `χομε για τα μακαρούνια. Στο γωνιό της αποθήκης ένας σωρός πατάτες και πια πέρα ένας σωρός αχλάδες τις οποίες τις μαζεύαμε τέλος Οκτωβρίου και είχαμε σχεδόν όλο τον χειμώνα, να γίνεται μία –μία και να την τρώμε, ήταν η χαρά μας να σκαλίζομε το σωρό και να βρίσκομε την γινωμένη να την τρώμε. Πιο πέρα στην αποθήκη εθώριες κρεμασμένα τα σύνεργα του αλωνίσματος. ο βολόσυρος, το θρινάκι, η παλάμη, ο βολίστης, το χαχάλι, τα δραπάνια, ψηλά -ψηλά να μην το φτάνουν τα κοπέλια ο πολεμικός γκράς, που ήταν τουφέκι το οποίο το είχαν τότε ενθύμιο όχι για χρήση.

Το καλάθι για μάζεμα χοχλιών και βρούβων

   Οι κόφες κρεμασμένες στο τζένιο που χρειαζόταν στο τρυγητό τα κοφίνια, τα καλάθια που πέρναμε για να πάμε στις βρούβες και στους χοχλιούς, το φρασκί από τις μέλισσες να έχει μέσα λίγα άχυρα για να βάλομε τα αυγά. Η κοντάδα στη μέση της αποθήκης να είναι απάνω οι σάκκες που βάναμε τα άχυρα, να είναι τα αλευροσακιά, οι τσούλες που είχαμε το καλοκαίρι να στρώσομε στην πεζούλα να κάτσομε. Πιο πέρα κρεμασμένα τα σύνεργα της μάντρας, το καζάνι, τα τουπιά, οι μοδαρές, η κουτάλα, ο ταράχτης, ο διόνυσος, ο τυροκόμος, ο αρμεγάρης, το συροπάνι. Στον γύρο ο μπροκοτής με το σκεπάρνι που χρησίμευε για το τσαγκάρεμα, τα μπροκαλάκια, τα σουβλιά, τα πεδούλια, το λουρί, η σακούλα του βοσκού. Στο τζένιο να κρέμεται ο γαμπάς που χρησίμευε στον βοσκό για να προφυλάσσεται  από το κρύο και την βροχή. Οι νταμουτζάνες με τη ρακή, το πιθαράκι με το ξύδι, που ήτανε και αυτό απαραίτητο, πιο πέρα ο πίνακας που πατούσανε την ράσα εκείνα τα χρόνια για να κάνουν γαμπά. Τα σύνεργα για τις μέλισσες που και αυτά υπήρχαν σχεδόν σε όλα τα σπίτια εκείνη τη εποχή, το μουργιόνι, η ντενέκα, οι πιρούνες, τα γάντια. Στο γωνιό, οι σκαλίδες, ο λοστός, η βαρά, το σκαλίδι, που χρησίμευαν στις γεωργικές δουλειές, η μανάρα που κόβουμε τα ξύλα.

Η μεγάλη σκάφη για το ζύμωμα και η μικρή για τα κουλούρια

 Οι σκάφες , η μεγάλη του ζυμωτού και η μικρή για τα γλυκά, οι πετρολεκανίδες κρεμασμένες που χρησίμευαν για το ζύμωμα και άλλες χρήσεις. Οι ρόκες της γυναίκας όταν δεν τις χρησιμοποιούσε, τα τυλιγάδια, τα φάδια στο πιθάρι βάνοντας τους φασκομηλιά για να μην κοτσιπιδιάσουν, τα χάμουρα του μουλαριού που χρησίμευαν να το βάλουν να κάμει χωράφι. Τα πανιέρια κρεμασμένα στον τοίχο που είχαμε να πάμε τους άρτους στην εκκλησία, οι κνισάρες για να κοσκινίσομε το άλεσμα να είναι καθαρό να το αλέσομε, η αδραχτερή στον τοίχο με τα αδράχτια κρεμασμένα, τα κανισκάρια  με τα ρούχα σκεπασμένα με τον μποξά  απάνω στα πιθάρια. Τα σπορικά που φύλασαν για να έχουν να φυτέψουν τα περβολικά όπως, το κοκάρι, ο φυλλαδόσπορος, ο κιοντανές, η γούλα, ο μαρουλόσπορος, τα κολοκύθια, τα φασούλια απ` όλα αφήναν τότε σπορικά, και όποιος δεν είχε του έδινε ο άλλος και έτσι είχαν όλοι. Και ο χειρόμυλος να αλέθαμε το στάρι και τα ροβίθια για τον κουνενό.

Αυτό ήταν τότε το μέσα σπίτι του κάθε χωρικού. Σήμερα όλα αυτά έχουν εξαφανιστεί και δυστυχώς τέτοιο μέσα σπίτι δεν υπάρχει, μόνο σε κανένα λαογραφικό μουσείο που έχουν φτιάξει σε κάποια χωριά.

Η συγγραφέας Μαρία καλεντάκη