"Ο ΔΑΦΝΙΑΝΟΣ" ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΛΑΛΟ

  ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΩΝΥΜΙΩΝ Βουλισμένο Αλώνι Αν κοιτάξει κανείς δυτικά του Ηρακλείου, θα δει ένα βουνό σαν πυραμίδα, τον Στρούμπουλα, που αιώνιος φρουρός φυλάει το «Μεγάλο Κάστρο». Στους πρόποδες τούτου του βουνού, λίγο μετά τους «Κουμπέδες», υπάρχει ένα μεγάλο κυκλικό βύθισμα στη γη, σαν κρατήρας, το «Βουλισμένο Αλώνι». Το θαυμαστό αυτό έργο της φύσης, που βρίσκεται σε έναν άγριο τόπο, γεμάτο χαράκια, όταν το επισκεφτείς, σε αφήνει άναυδο και σου προκαλεί δέος. Έχει μάλιστα εξαιρετική ακουστική, πράγμα που είχε παρατηρήσει ο αξέχαστος Μάνος Χατζηδάκης και είχε προτείνει να γίνει εκεί υπαίθριο θέατρο. Το σχήμα του «Βουλισμένου Αλωνιού» είναι ελλειπτικό, με τον μεγάλο άξονά του να έχει μήκος 94 μέτρα και το ύψος του να διαφέρει από 4,5 έως 43,3 μέτρα. Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα δώσει σαφή εξήγηση του φαινομένου. Μιλάνε για «δολίνη» και σπήλαιο που υποχώρησε, όμως το μεγάλο μέγεθος του «κρατήρα» τους μπερδεύει και δεν μπορούν να απαντήσουν ακριβώς γιατί συνέβη στο...

  ΚΡΗΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΑΣΜΑΤΑ Τ’ άσματα των ηρώων Σκαλίζοντας τον άθο στο σβησμένο πια μαγκάλι τω Κρητικών δημοτικών τραγουδιών, βρίσκω σπίθες αναμμένες ακόμα, που λάμπουν ολοζώντανες και που κάποτε έκαιγαν σαν φωτιά τις βασανισμένες ψυχές των Κρητικών. Κάποιες από αυτές   τις χωσμένες ανελαμπίδες γεννήθηκαν αιώνες πίσω, όταν τα χείλη μας τα δροσέρευαν τ’ άσματα των ηρώων:   Δασκαλογιάννης (1771)   Απου ‘χει νουν και λογισμό και γνώση στο κεφάλι ας κάτσει να συλλογιστεί το Δάσκαλο   το Γιάννη. Απου ‘τον πρώτος τω Σφακιώ και πρώτος νοικοκύρης κι απου προσπάθειε να γενεί η Κρήτη Ρωμιοσύνη. Στα χίλια εφτακόσια και εξήντα εννέα ‘παναστατούν οι Σφακιανοί, πράματα τελειωμένα. Συνωμοσία κάμανε με το Δασκαλογιάννη ο Υψηλάντης της Βλαχιάς και ο Μαυρομιχάλης. Οι Βλάχοι κινηθήκασι μα η Μάνη δεν κινήθη κι έπεσεν ούλη η Τουρκιά εις στα Σφακιά της Κρήτης…. Μαρμάρινη προτομή του Δασκαλογιάννη. Βρίσκεται στο Ηράκλειο, στην πλατεία Δασκαλογιάννη και...

  Τα «παινάδια» της πεθεράς - Πε’ μου στο θιο σου, ίντα ερέχτηκες έτουνε του μαυροτσούκαλου και μου το ‘νεμάζωξες έπαε; -Μάνα, χώνεψέ το μπλιο, η Γιωργία είναι γυναίκα μου, σ’ αρέσει δε σ’ αρέσει. -Γροίκα ίντα λέει… Ένα μαγκάλι κάρβουνα να ‘χα φαωμένα πια καλά θα τα ‘χα χωνέψει, παρά πως επήρες έτηνε την κακομούντρουλη να σου κάμει κοπέλια. Κοπέλια θα σου κάμει μωρέ γή κουλούκια; Ξάνοιξέ τηνε… Ώ χαρώ τηνε μιαν ομορφιά… -Εσένα δα μάνα κιαμιά δε σ’ αρέσει. Η Γιωργία είναι η καλύτερη του χωριού και το γατέχεις. -Πάει, ήχασέ τα ο γιος μου. Ναι… ντα αυτό είναι μπελί πως είναι η πια καλή. Δε τηνε θωρώ; Ξάνοιγε έκεια πως σιδερώνει τα ρούχα… Πια παχιά είναι η τάβλα από ελόγου της. Αμ τα κανιά της, ίντα σου λένε; Ίδια ξεροκάλαμα της ποταμίδας. -Μάνα να χαρείς σταμάτα μη σε ‘κούσει. -Είδες καημένε, μη χάσουμε το κελεπίρι. -Ήθελα και να γάτεχα ίντα σου ‘χει καωμένο, απου δε ακούγεται η μια τζη μπάντα, απου την έχεις σαν τη δούλα και σε φροντίζει σαν και τη μάνα τζη. -Για τ...

    Κονάκι μου παντέρημο Κονάκι μου παντέρημο, μυριοασβεστωμένο που μ’ όνειρο πελεκητό σε ‘χα θεμελιωμένο, που ‘βαλα αρχιμάστορα το θιο να διαφεντεύει και στο λιοπύρι ολόγδυμνη τη φτώχια να πουργεύει. Όχθρητα είχες του βοριά, μάνητα με τσοι χρόνους, με τσοι αγίους ορτακιά, μάχη με τσοι δαιμόνους, μα ήστεκες σαφί ορθό κι είχα τα θάρρητά σου πως ήτονε αθάνατα τ’ αρμολογήματά σου. Εδά θωρώ τη στέγη σου χάμε στη γη πεσμένη, τσοι τοίχους σου που κρέμουνται κι είναι σοθρουλισμένοι, και τρέχουνε τα μάθια μου, πονούν τα σωθικά μου, που χάλαβρα γενήκανε τα πρώτα όνειρά μου. …Κονάκι μου παντέρημο… (φωτογραφία Νίκος Νικολάου) Γιάντα φτωχό κονάκι μου ‘πόδωκες γκρεμισμένο, κοντό θεμέλιο γερό δεν σου ‘χα καωμένο; Μπας δεν σε ΄μορφογώνιασα, δεν καλοσπάγιασά σε, δεν πάτησα το χώμα σου και δεν αλφάδιασά σε; Στον πρώτο σου τον ρούκουνα, τον καλοδιαλεγμένο, δεν ήσφαξα τον πετεινό, τον αρχοντοθρεμμένο; Κοντό δεν σε θυμιάτισα με μερτζουβί λιβάνι, με αγιασμ...

  ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ Λαλιά-Λαλά-Λαλώ Πως ρέγομαι να ‘ποσκιάζω εδώ, κάτω από την πελώρια αγκαλιά τούτου του αθάνατου δέντρου, τούτης της γλώσσας που πετά ασταμάτητα ολόδροσους αροδαμούς. Πως ρέγομαι να μυρίζω τους πολύχρωμους ανθούς της, να γεύομαι αχόρταγα τους νόστιμους καρπούς της. Κάθε κλαδί της που αγγίζει τον ουρανό κουβαλά κι άλλο καρπό. Κάθε ρίζα που χώνεται στα βάθη του χρόνου αναθρέφει κι άλλο κλαδί. Κάθε σπιθαμή απ’ το χώμα μας βαστά γερά το δεντρί, κόντρα στις ανεμικές των καιρών. Μα είναι και κλαδιά που σαν μεγαλώσουν, μπλέκονται μεταξύ τους, μοιάζουν ίδια και οι καρποί τους έχουν την ίδια νοστιμάδα:   …Και ακαρτέρει και ακαρτέρει φιλελεύθερη λαλιά ένα εκτύπαε τ’ άλλο χέρι από την απελπισιά… (Δ. Σολωμός. Ύμνος εις την Ελευθερίαν)   Λαλιά , λέξη αγαπημένη των ποιητών ανά τους αιώνες:   …Κι αν η φωνή του είναι γλυκιά, μελωδική η λαλιά του και παίρνουν αναγάλλιασιν όσοι σταθούν κοντά του… (Β. Κορνάρος. Ερωτόκριτος)  ...