ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΣΥΛΛΑΒΟΣ ΣΕ ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΗΣΗ

29/11/19

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΣΥΛΛΑΒΟΣ ΣΕ ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΗΣΗ

Ο Λογοτέχνης Κωστής Καργάκης

Εδώ και καιρό διαβάζω σε τούτη εδώ την εφημερίδα τα ποιήματα από το υπό έκδοση βιβλίο του Κωστή Καργάκη με τίτλο: «ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ. Ο δεκαπεντασύλλαβος των αρμάτων». Το βιβλίο αυτό, όπως αναφέρει ο ποιητής είναι ένα ψυχογράφημα της Κατοχής δοσμένο σε δεκαπεντασύλλαβο, όμως κατά την γνώμη μου είναι κάτι περισσότερο. Τα έργα που περιέχει το βιβλίο αυτό πάνε την λαϊκή ποίηση της Κρήτης ένα βήμα παρακάτω. Βουτάει ο ποιητής τον ″ακατέργαστο″ δεκαπεντασύλλαβο στην υψικάμινο της υψηλής ποίησης, τον σφυρηλατεί στο αμόνι της γνώσης και φτιάχνει κάτι που μοιάζει καινούργιο, σύγχρονο, μα είναι από το ίδιο υλικό, έχει την ίδια ψυχή και την ίδια λαλιά.

Το παρακάτω ποίημα είναι ένα δείγμα της δύναμης που έχει ο ποιητής να ζωντανεύει την εξιστόρηση και να δημιουργεί ποίηση υψηλού επιπέδου:

« Η ΜΕΣΑΡΑ-

Επιστροφή από την αποστολή.

Μες στη νυχτιά τη σκοτεινή και τ’ αχαμνό φεγγάρι,

λοξά, τις γάγλες του βουνού οι άντρες έχουν πάρει.

Μπαίνουν στον κάμπο τον πλατύ, σιμώνουνε τ’ αλώνι

μα παραδίπλα στέκεται γερμανικό καμιόνι.

Δυο φάρδοι κοκκινόλουροι μες στ’ άχερα χωσμένοι

κι ο σύντεκνος που ελίχνισε, δυο μέρες περιμένει

τα παλικάρια να φανούν, σαν πάρει να νυχτώσει,

το μερτικό της λευτεριάς απ’ τον καρπό να δώσει.

*

Ώρα που η μέρα κείτεται κι η νύχτα βεγγερίζει

μα στο μπαλκόνι της σκλαβιάς λούλουδο δε μυρίζει.

Κοιμάται και η Μεσαρά, πολύτεκνη μητέρα

που απόστασε να κουβαλεί στους ώμους της την μέρα.

Μάνα μεγάλη η Μεσαρά, γενιές που ‘χει χορτάσει,

πόσες φορές βουστροφηδόν τ’ αλέτρι έχει περάσει

πάνω στ’ αφράτο σώμα της το πολυγεννημένο

και με τον ίδρο της δουλειάς και μ’ αίμα ποτισμένο.

Μάνα με τα καματερά, τα καρπερά λαγόνια

έστησε θημωνιές γενιές μες στου Δυσκού τ’ αλώνια.

*

Εδώ οι καιροί ήσαν βούκολοι, ζευγάδες οι αιώνες

και τις βαριές μυλόπετρες γυρνούσαν οι χειμώνες

μες στα λιοτρίβια της Φαιστού, τα θεϊκά κελάρια

με τους μεγάλους αμφορείς, τις γούρνες, τα πιθάρια.

Εδώ ποτάμι εσύρθηκε ο ίδρος και το αίμα

κάτω απ’ του ήλιου βασιλιά το πυρωμένο βλέμμα.

*

Πριν μπει στον κάμπο η αυγή, και σβήσει το φεγγάρι,

άγριος φακός σημάδεψε το γέρο-αλωνάρη.

Τρεις κάνες αγριόθωρες βγαίνουν απ’ το καμιόνι

και με δυο άγριες φωνές κυκλώνουνε τ’ αλώνι».

Ο ποιητής σε όλο του το έργο χρησιμοποιεί, με μεγάλη επιτυχία, τις απροσδόκητες μεταφορές. Μεταφορές δηλαδή που δεν ακολουθούν τις στράτες της λογικής, αλλά λειτουργούν σαν πυροτεχνήματα συναισθημάτων που τα εκτοξεύει ο ποιητής όταν θέλει να αλλάξει το σκηνικό της εξιστόρησης ή για να τονίσει κάποιο γεγονός. Λέει στο παραπάνω ποίημα:

Ώρα που η μέρα κείτεται κι η νύχτα βεγγερίζει

μα στο μπαλκόνι της σκλαβιάς λούλουδο δεν μυρίζει.

Πόσο συμπυκνωμένο νόημα έχει αυτή η μεταφορά! Η μέρα κοιμάται και η νύχτα βεγγερίζει. Η λέξη ″βεγγερίζει″ αυτόματα μας φέρνει στο νου, νύχτα σε σοκάκι, ανθρώπους να κουβεντιάζουν και γύρω τους γλάστρες με μυρωδάτα λουλούδια. Αυτήν ακριβώς την εικόνα εκμεταλλεύεται ο ποιητής για να μας πει ότι, τίποτα δεν είναι όμορφο όταν δεν υπάρχει ελευθερία: «μα στο μπαλκόνι της σκλαβιάς λούλουδο δεν μυρίζει».

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ποίησης τούτου του έργου είναι η προσωποποίηση της φύσης. Ο ποιητής χρησιμοποιεί τη φύση όχι όμως σαν πίνακα ζωγραφικής, όχι σαν φωτογραφία, η φύση στα ποιήματά του είναι ζωντανή, κινείται, συμμετέχει ενεργά στην εξιστόρηση. Η Μεσαρά στο παραπάνω ποίημα γίνεται πολύτεκνη, πολύπαθη μάνα, που με τα καματερά και καρπερά λαγόνια της, έχει ταΐσει τόσες γενιές όσες και τα στάχια στις θημωνιές. Με αυτό τον θαυμαστό τρόπο, μας περιγράφει τα χαρακτηριστικά του τόπου της εξιστόρησης και συνεχίζει παρακάτω με τον ίδιο τρόπο για να μας πει για την διαχρονικότητα της περιοχής. Οι καιροί γίνονται βούκολοι, οι αιώνες γίνονται ζευγάδες και οι χειμώνες γυρνούν βαριές μυλόπετρες  για να γεμίσουν τα κελάρια και τα μεγάλα πιθάρια της αρχαίας Φαιστού, κάτω από το πυρωμένο βλέμμα του βασιλιά ήλιου. Σε αυτό το σημείο ο ποιητής λειτουργεί σαν σκηνοθέτης και μας δίνει μια πανοραμική εικόνα του χώρου και του χρόνου για να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον μας και να συνεχίσει την εξιστόρηση.

Το βιβλίο αυτό του Κωστή Καργάκη αποτελεί μια παρακαταθήκη για τους επίδοξους ποιητές της Κρήτης, μια απόδειξη ότι ο πλούτος της Κρητικής διαλέκτου, στα κατάλληλα χέρια, μπορεί να γίνει η βάση για την δημιουργία σύγχρονης και εμπνευσμένης  ποίησης.