"Ο ΔΑΦΝΙΑΝΟΣ" ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΛΑΛΟ

  ΚΡΗΤΕΣ ΗΜΙΘΕΟΙ, ΕΡΑΣΤΕΣ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ   ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΤΟΥ ΞΩΠΑΤΕΡΑ Αφηνιασμένος ο Σαΐτ πασάς διατάζει σώμα από 800 διαλεκτούς Αλβανούς και Τούρκους, με αρχηγό τους τον Συλκιτάρ Μεραμέτ Αλή, να προχωρήσουν και να καθαρίσουν τον Κόφινα από τους χαΐνηδες. Κόρακας, Αστρινός, Τσακίρης, Κορνάρος, Σκουντής, παπά-Μιχάλης Σιβιανός, όλοι λημεριάζουν γύρω από το Μοναστήρι της Οδηγήτριας κι έχουν ρημάξει τα Τουρκοχώρια της Μεσσάρας. Μαζί τους κι ο Ιωάσαφ Ξωπατέρας , που καιρό τώρα έχει στεμένο πύργο μέσα στο Μοναστήρι για κονάκι και λημέρι του. Ο Ξωπατέρας, ο φόβος τση Τουρκιάς, είχε ταχθεί κάτω από τη σημαία του Μιχαήλ Κουρμούλη γράφοντας ιστορία με την ανδρεία του και στην Κρήτη μα και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τώρα χαΐνεψε πάλι και κόβει κεφάλια Τούρκων στη Μεσσαρά.   Οι αδερφοχτοί ειδοποιούν τον Ξωπατέρα να φύγει γιατί ο Μεραμέτ Αλής θέλει να κάψει τη Μονή, μα είναι ήδη αργά κι από το δώμα του πύργου θωρεί το ασκέρι με τις κόκκινες σημαίες να σιμώνει. Σφίγγει το σπαθί ...

  ΤΟ ΨΑΚΙ - Στον μονάντερο τον αξάδερφό μου ήσουνε πάλι; Έκεια να ξημερώνεσαι κι εγώ έπαε αμοναχή. Είπα του πως ανε σου ξαναδώσει ρακί θα του το κάψω το καφενείο. Θαρρεί πως δε θα το κάμω; Ξανασίμωσε εσύ εκειά κι αν δεν του το λαμπαδιάσω ότι θες. -Ένα καφέ ήπια Μαριάνθη μου, μόνο μη φωνιάζεις. -Μη μου λες εμένα πως ήπιες καφέ, τα φεγγιά σου γυαλίζουνε σαν το λιακόνι. Εγώ σ’ ανημένω σαν τη παράουρη να φάμε κι εσύ πίνεις ρακές με τσοι άδουλους του χωριού. Κάτσε δα κι απόψε νηστικός για να μάθεις. Σηκώθηκε η Μαριάνθη, πήρε τα πιάτα με το φαί από το τραπέζι και τα πέταξε έξω στην αυλή. Ο Παυλής αναστέναξε, έκανε τον σταυρό του και πήγε για ύπνο.             - Ναι, σάλευγε να θέσεις, απου να σφαλίξεις τα μάθια σου μια και καλή να γλυτώσω. Είπε η Μαριάνθη και συνέχισε να μονολογεί βλαστημώντας τη μοίρα της.           Λίγο πριν ξημερώσει σηκώθηκε ο Παυλής, αποταυρίστηκε και πλ...

  ΤΟ ΘΕΪΚΟ ΔΩΡΟ « Άντε δα Νικολή να μονοπαντίσομε το γάλα, να το τυροκομήσομε», μου είπε ο Γιώργης κι έκλεισε τον πόρο της μάντρας αφήνοντας τα οζά στην ησυχία τους. Ο αέρας λυσσομανούσε και τα χέρια μου από το κρύο είχανε μαργώσει. Ο Ψηλορείτης από πάνω μας οργισμένος, γεμάτος νέφαλα. Το μιτάτο του Γιώργη παμπάλαιο, με θεόρατες πέτρες σασμένο, έμοιαζε σαν θολωτός Μινωικός τάφος και ταίριαζε απόλυτα στο άγριο τοπίο. « Κακορίζικα οζά, το ζόρε σας έπαε», σκέφτηκα και χώθηκα στο μιτάτο από την στενή, χαμηλή πόρτα. « Γιάε τη ρακή, πιάσε κι από πίσω σου ένα τυροζούλι, κόψε το να πιεις μια, μέχρι να κάμω εγώ το πρεπό μου» , είπε σιγανά ο Γιώργης κι όπως γύρισα είδα μέσα στο λιγοστό φως που έμπαινε από την κορφή του μιτάτου, τα πλεκτά καλαθάκια τα λεγόμενα τουπιά, γεμάτα με το λευκό τυρόπηγμα. Αμέσως μου ήρθε στο νου η περιγραφή του Ομήρου όταν ο Οδυσσέας μπαίνει στη σπηλιά του κύκλωπα Πολύφημου και αντικρίζει ακριβώς την ίδια εικόνα, τουπιά γεμάτα με τυρόπηγμα.   ...

  ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Τα καλύτερα ταξίδια τα έχω κάνει μέσα στις ωχρές σελίδες των βιβλίων. Τούτο όμως το ταξίδι κρατάει καιρό κι ακόμη δεν το ‘ποχορταίνω. Όταν πριν από ένα χρόνο πρωτόπιασα στα χέρια μου το βιβλίο με τίτλο : « Τα Ελληνικά της Κρήτης» της Ευαγγελίας Πετρουγάκη, φαντάστηκα ότι θα κάνω πάλι ένα μικρό ταξίδι στο απέραντο δάσος των λέξεων της τοπικής μας γλώσσας. Πόσο γελάστηκα! Πόσο απροετοίμαστος ήμουν για όλα αυτά που αντίκρισα, για όλα αυτά που γεύτηκα. Τι ουρανός ήταν αυτός που ανοίχτηκε μπροστά μου. Πόσα αστέρια είδα που φέγγουν ακατάλυτα και πόσα άλλα που τρεμοσβήνουν, έτοιμα να χαθούν για πάντα.   Μεγάλη λατρεία έχω στη γλώσσα μας και ειδικά στην Κρητική διάλεκτο. Διαβάζω λεξικά με την ίδια θέρμη που διαβάζω ένα ιστορικό διήγημα και κάθε φορά μαγεύομαι από τον πλούτο και τη μουσικότητα της λαλιάς μας. Σε τούτο όμως εδώ το βιβλίο ξεστάθηκε ο νους μου. Μέσα σε 14 μικρά δοκίμια η συγγραφέας ξετυλίγει τον μίτο της πολύχρωμης και πολύφημης Κρητικής διαλ...