"Ο ΔΑΦΝΙΑΝΟΣ" ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΛΑΛΟ

  Στα χνάρια των λέξεων Η Κρητική διάλεκτος στην ποίηση του Στέφανου Σαχλίκη (1364-1390 μ.Χ.) Η «Αγία Γραφή», βέβαια, και το «Άσμα Ασμάτων» των Κρητικών, είναι ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου, το οποίο έργο, εκτός της αδιαμφισβήτητης ποιητικής του αξίας, έχει μελετηθεί και εκτιμηθεί για τους διαλεκτικούς θησαυρούς που διατήρησε ζωντανούς μέσα στους αιώνες. Ένα μνημείο της διαλέκτου της Ανατολικής Κρήτης του 16ου-17ου αιώνα που αρκετά γλωσσικά στοιχεία διατηρούνται αναλλοίωτα ως σήμερα. Όμως πριν την εποχή του Κορνάρου, υπήρχαν άραγε διαλεκτικά στοιχεία στην κρητική ποίηση; Φτάνει να ρίξει κανείς μια ματιά μόνο στα έργα που ήταν κοντά στην εποχή του Κορνάρου (Ερωφίλη και Κατσούρμπος του Χορτάτση, Βοσκοπούλα, Ροδολίνος του Τρωίλου και άλλα), για να καταλάβει ότι η διάλεκτος ήταν ζωντανή παρά την επιρροή της Ιταλικής γλώσσας. Όσο πιο πίσω ταξιδέψεις στα κρητικά έργα, διαπιστώνεις την εξέλιξη και τις επιρροές της λαλιάς μας (Αρχαϊκές, βυζαντινές) ώσ...

  Ο ξεσηκωμός της Κρήτης το 1821 στα σχολικά βιβλία. Όντε-ν-ήμουνε μικιό κοπέλι κι είχενε ο νους μου σαφί τσι φτερούγες ορθάνοιχτες, κάθε τέθοια εποχή, παραμονές της 25 ης Μαρτίου, γροικούσα τον δάσκαλο να μιλεί για την Επανάσταση του ’21 και τρούλωνα τ’ αυτιά μου σαν το λαγωνάρικο κουλούκι. Ήφευγε ο νους μου κι επέτα τ’ αψήλου, σε τόπους που δεν εκάτεχα μα τσοι ‘πλαθα όπως ήθελα εγώ. Μωριάς, Ρούμελη, Μάνη, Τριπολιτσά. Εθώρρουνα τσι κρεμασμένες εικόνες των ηρώων γύρω-γύρω στην τάξη, Κολοκοτρώνης, Διάκος, Καραϊσκάκης, Ανδρούτσος κι ήλεγα: «μωρέ, ίντα λοής θεριά είναι ‘τανά; Με τσι παχές μουστάκες, με τα γιαταγάνια ντως. Έτούτοι, αμοναχοί εφάγανε την Τουρκιά». Μα μέσα μου μ’ έτρωγε κάτι και κάποια στιγμή ερώτησα τον δάσκαλο: «Κύριε, έπαε στην Κρήτη δεν εκάμαμε επανάσταση το ’21;», ο δάσκαλος βέβαια δεν μου ‘δωκε σημασία (ήτονε και ξενομπάτης) μα εγώ είχα πάντα την απορία κι όσο μεγάλωνα τόσο εθέριευε. Αναγνώστης Μανουσογιαννάκης Ίμπρος Σφακίων. Φωτογραφία από το βιβλ...