"Ο ΔΑΦΝΙΑΝΟΣ" ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΛΑΛΟ

  ΚΡΗΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Τα γνωμικά τραγούδια Η λαϊκή σοφία… Κάποτε που ο λαός παρατηρούσε τα πάντα γύρω του και φιλοσοφούσε, έμοιαζε η ζωή του με καλοστελιωμένο τραγούδι. Στάλα τη στάλα μάζωνε την πολύτιμη πείρα του κι όταν ξεχείλιζε το λαΐνι της σκέψης, τηνε συνταίριαζε, τηνε πελεκούσε και την έλεγε τραγουδιστά. Έτσι γεννήθηκαν τα γνωμικά τραγούδια:   Η ζωή τ’ ανθρώπου (Άσματα Κρητικά, Γιανναράκης Αντώνης, 1876) Το παιδί όντε γεννάται σαν τ’ οπωρικό λογάται. Εις τσοι δέκα μεγαλώνει και τον κόσμο καμαρώνει. Στσ’ είκοσι είναι γλεντιστής και καλός ξεφαντωτής. Στσοι τριάντα ΄ν΄ αντρειωμένος κι εις στον κόσμο ξακουσμένος. Στσοι σαράντα αθεί και δένει και το σπίτι τ’ ανασταίνει. Στσοι πενήντα για βουλή αν έχει κεφαλή καλή. Εις τσ’ εξήντα καμπουρώνει τα ραβδιάν του συμμαζώνει. Στσ’ εβδομήντα γέρνεται κι ορνιθοτυφλαίνεται. Στσ’ ογδοήντα δε φελά μόνο το ψωμί χαλά. Στσ’ ενενήντα τη ζωήν του τη βαριούνται οι εδικοί του. Θε μου...

  Είναι ευθύνη ν’ αγαπάς την Κρητική μουσική Είμαι από αυτούς που παίρνουν πολύ σοβαρά την Κρητική μουσική. Η μουσική του τόπου μου δεν είναι για μένα μόνο διασκέδαση, είναι η θεϊκή τροφή της ψυχής μου, είναι το νέκταρ του νου μου. Την πονάω γιατί με έχει αναθρέψει, με έχει κοιμίσει στην αγκάλη της, μ’ έχει διδάξει πολλά και μ’ έχει παρηγορήσει αμέτρητες φορές. Επειδή λοιπόν τη νοιώθω να κυλάει στις φλέβες μου, γι’ αυτό αισθάνομαι μεγάλη ευθύνη κι έχω χρέη απλήρωτα ακόμα απέναντί της. Δεν είναι όμως η Κρητική μουσική σημαντική μόνο για μένα. Πολλοί, εντός και εκτός Κρήτης, την θεωρούν σπουδαίο κομμάτι της ζωής τους, γιατί έχει χωνεμένη μέσα της όλη την ουσία τούτου του τόπου, όλη την ιστορία και όλες τις ομορφιές του. Το κυριότερο όμως είναι ότι η Κρητική μουσική αποτελεί τον αδιάσπαστο δεσμό του χθες με το σήμερα κι αυτό το αντιλαμβάνεσαι όταν βρεθείς σε κάποιο από τα πολλά χοροστάσια της Κρήτης, εκεί που τα ζάλα των παλιών χορευτών ακούγονται ακόμα. ...

  Ο κυνηγός στα όρη   Ήφυγ’ ο Κακοφλέβαρος, μπήκεν ο Καλομάρτης κι η γης που κοιλοπόναγε, σέρνει μουγκρά μεγάλη, να ξεχωστούνε τα μιαρά, ν’ ανελωθούν τ’ αγρίμια, ν’ ανεσυρθούν οι όφιδες στων χαρακιών τη ρίζα, ν’ ανεντρανίσουν τα πουλιά, ν’ απομυρμιδιαστούνε, φτερό να παίξουν, ν’ ανεβούν εις τσι δεντροκορφάδες, ν’ αρχίξουν το κελάηδισμα και το γλυκό τραγούδι, ως τ΄ αρμηνεύγει ο έρωτας για να ζευγαρωθούνε.   Έτσα λογιώς ‘νελώθηκε κι ο κυνηγός στα όρη που από καιρό ‘νεριάστηκε πως θα καλοσυνέψει, θα μαϊνάρει ο καιρός, να πάψουν οι αφούρες, να ξεμαργώσουν τα δεντρά, τα έχνη να σαλέψουν και να πορίσουν τα πουλιά απ’ τ’ αοριού τσι τρύπες, που ρέγεται να κυνηγά και να τα ξεσμιλιώνει.   Ζευγάρι πετροπέρδικες. Πηγή φωτογραφίας διαδίκτυο.         Αποβραδίς επόσασε του κυνηγιού τα μπράτη κι ήνοιξε το βουργιάλι του, το ψιλοξομπλιασμένο, να βάλει δυο καυκιά ψωμί, τυρί μες στο λιοπάνι, το παλαϊινό μαχαίρι το...

  ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ Το λεξιλόγιο των παλιών ξωμάχων Εμπήκε το θέρος, η εποχή των ξωμάχων. Σήμερα οι ξωμάχοι δεν χρησιμοποιούν σχεδόν καθόλου τα χέρια τους, παρά μόνο μηχανήματα. Τα σύνεργά των παλιών ξωμάχων και το λεξιλόγιό τους είναι σχεδόν άγνωστα σήμερα. Στον δεκαπεντασύλλαβο « Ο αλωνισμός » που βρίσκεται στο καταπληκτικό βιβλίο της Μαρίας Καλεντάκη: «Το Εννιαδέντρι- Αθιβολές κι Απόζαλα » διαπιστώνει κανείς τις άγνωστες σήμερα λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι ξωμάχοι των περασμένων εποχών. Ο αλωνισμός (αποσπάσματα) …Μήνα Πρωτόλη ντάκερνε το θέρος στα χωράφια κι ολημερνίς κουβάλιενε στ’ αλώνι τα δεμάθια. Αφότου εποθέριζε κατάστενε τ’ αλώνι και δυο ματζέθια μελισσά ο συζευτής μερώνει. Κέντρωνε τον βολόσυρο με δόντια ακονισμένα κι όλα τ’ αλωνοσύνεργα καλά καταστεμένα…     Αλωνισμός. Πηγή φωτογραφίας: διαδίκτυο.     Ματζέθια-ματζέτες= Νεαρές αγελάδες μέχρι 3 ετών (Ενετι...